Gavrilo Princip

11 juni 2008.
Voordat ik in Praag kwam bezocht ik Terezin, of Theresienstadt, en dan speciaal de kleine burcht. Terezin is van ouds een vestingstad a la Naarden, het bestaat al sinds 1780 . Behalve dat het door de Duitsers tijdens de 2e W.O werd gebruikt als concentratiekamp, was het daarvoor een militaire gevangenis van Keizer Frans Joseph van Oostenrijk-Hongarije.De belangrijkste gevangene is ongetwijfeld Gavrilo Princip geweest. Hij verbleef er om een straf van 20 jaar uit te zitten van 1914 tot 28 april 1918 , de dag dat hij stierf.Hij is ook de reden van mijn 2e bezoek aan zijn cel no. 1 in Block B. Een klein kacheltje verdeelt de warmte over 2 cellen omdat het in de tussenmuur is gemetseld. Naast Gavrilo zaten zijn makkers Trifko en Cabri.Zij overleden al het 2e jaar van hun gevangenis, iets wat ook de bedoeling was, want vanwege hun leeftijd(onder de 20 jr) konden ze niet de doodstraf krijgen voor hun vergrijp. Gavrilo heeft op die zondagmorgen de 28 juni 1914 tegen elven aartshertog Frans_Ferdinand en zijn egaa Sophie in Sarajevo doodgeschoten. Het was een toeval geweest. Trifko en Cabri zouden handgranaten naar de auto van het paar gooien. Die poging mislukte doordat Frans-Ferdinand de tegenwoordigheid van geest had de granaat weer buiten de wagen te gooien, waardoor 2 inzittenden van de volgwagen ernstig gewond raakten.Na de ontvangst op het stadhuis mopperde Frans dat hij niet gewend was met bommen te worden ontvangen. Zijn vrouw was al een paar dagen eerder aangekomen en hij was per torpedobootjager vanuit Triëst gekomen en het laatste stuk naar Ilydse, een plaats even buiten Sarajevo, per trein gekomen. Frans wilde eerst de gewonden in het hospitaal bezoeken voor het programma verder werd uitgevoerd. Men vergat de chauffeur van de 1e auto de wijziging door te geven en zo kwam het dat Gavrilo, die dacht dat alles mislukt was, alsnog de wagen in zicht kreeg toen hij de bakkerszaak van Schiller uitkwam. Hij zag de wagen de Appelkade oprijden en weer stoppen en keren. Toen liep hij er op toe , zijn pistool uit de broek pakkend en sprong op de treeplank en loste de 2 fatale schoten. Hij werd meteen gepakt( de foto van zijn arrestatie is onjuist, daar staat een voorbijganger op die probeerde Gavrilo te beschermen tegen de meute die hem lynchen wilde.)Hij pakte het flesje met arcenicum maar het bleek een onschuldig goedje te zijn. Uiteindelijk werden de 4 veroordeeld tot 20 jrgevangschap, zonder mogelijkheid tot bezoek en meer strenge bepalingen.Maar men liet er geen twijfel over bestaan dat ze er ooit levend uit zouden komen. Gavrilo hield het het langste uit. Een joodse arts, ook een gevangene, amputeerde een ledemaat vanwege de bot TBC waaraan hij leed. Gavrilo overleed op 28 april 1918. Zij lichaam werd heimelijk 's nachts de 1e mei begraven op het kerkhof van Terezin.
Een soldaat die deel uitmaakte van die begraafploeg vertelt: " Ons rijk(hij was een Tsjech) stortte in op zondag 3 november 1918, bij de wapenstilstand in Italië. We lagen bij Traviso bij Venetië. Op 25 november was ik weer thuis in Terezin en liep die nacht naar de plek waar we Gavrilo hadden begraven en plantte er de Sevische vlag.
Ik op mijn beurt pluk wat bloemen en zet die in z'n cel, het is z'n 90e sterfjaar.
Tot zo ver over Gavrilo , in Sarajevo zal ik de draad weer oppakken.