11 Wat je niet doodt, maar sterker maakt.

In Schievero, de plaats aan de Ligurische kust waar ik overnachtte, kwam mijn buurman naar me toe, een jongeman van bijna 30 jaren, met ravenzwart haar. Hij was Argentijn en wachtte hier op zijn naturalisatie tot Italiaan. Ik had de neiging om te vragen waar hij was aangespoeld in Italië maar hij gaf ongevraagd het antwoord. Zijn grootouders kwamen uit deze streek, van daar, en dan kreeg je eenvoudig de Italiaanse nationaliteit. Hij vertelde in het korte gesprek nog al wat zekerheden, die mij niet leken te passen voor iemand van zijn leeftijd. Een andere buurman, Duitser mengde zich ook in het gesprek, hij was een kloon van Kees van Kooten's Koos Koets. Toen de Argentijnse jongeman verkondigde dat de Joden nooit recht hadden om in Palestina te wonen vond ik het de tijd om mijn Duitse buurman alle eer te gunnen en voor mij het de tijd was de tent in te gaan. Nu ik op de weg terug ben had ik me in Rome bedacht dat er nog, in ieder geval, 3 zaken waren die mij zorgen baarden. Het terugzien van Siena en de camping, dat wat mezelf betrof en 2 dingen met de scooter. Het klimmen in Cinque Terra en natuurlijk de klim van de Gr. St Bernhardpas. Na de tocht door Cinque Terra bleef alleen de tocht naar Zwitserland als vraagteken over. Vandaag de rit van de kust naar Aosta. Eerst over de hellingen van de Ligurische kust, een soort Ardennen XXL en daarna vlakt het landschap zich, de wegen worden drukker en veel landschap om naar te kijken is er niet. Dan kom ik in de Po-vlakte en er gaat een blijk van herkenning bij me beginnen. Dit lijkt de Camargue wel. Met al die rijstvelden en weidsheid en wat men hier Aziendas noemt in de verte. Eindeloze rijen rijstvelden, gescheiden door een aarden dijkje met daarin een waterdoorlaat voor het lager gelegen veld. Er loopt een witte reiger parmantig over het dijkje en verderop staan 2 kraaien in tweedelig pak, zwartbruin in het land van de rijstplantjes te pikken. De weg waarover ik rij is recht en wel 10 km lang dan is er een kronkel, voor een bevloeiings kanaal en dan weer een kaarsrechte weg. Daarna komen de velden met mais en even later ben je weer in een ander landschap. In de verte zie ik al de contouren van de Alpen want ik nader Aosta. De tomtom brengt me bij de camping, een mooi terrein, een beetje een park maar de wind zorgt voor veel lawaai van de snelweg die naar de Mt.Blanctunnel gaat. Alles weerklinkt door de 2 wanden van rotsen, heel hoog. De Mt.Blanc torent boven alles uit en doet zijn naam eer aan. Ik herkende de vorm aan het beeld van die kleurpotloden. De baas van de camping zoekt het stijgingspercentage op maar waarschuwt me: Misschien laten de Italianen je doorgaan maar je hebt kans dat de Zwitsers je tegenhouden. We zullen het geloof hoog moeten houden zeg ik. We spreken Frans, want dat is de taal in het Aosta dal. Bovendien hebben ze hier een zeer bijzondere lekkere wijn, gemaakt van de pinot noir, dezelfde druif als in de bourgogne. Gerustgesteld, maar niet helemaal ga ik slapen na een onweersbui, maar we zijn in de bergen. Even later, als ik even naar buiten ga, staat dat ding van die kleurpotloden alweer helder hoog boven me. Ik zit al een paar dagen te worstelen met de letterlijke tekst waar de titel van dit verhaal/verslag is ontleend. Het is een gezegde van F.Nietzsche en vertaald luidt hij: Wanneer het me niet doodt, maakt het me sterker. Een Amerikaanse dame verkondigde eens, zonder bronvermelding: If it doesn’t kill me, it makes me stronger. Ik heb bezwaar tegen de vertaling van wenn naar If. Maar waar het om gaat is dat zo’n ogenschijnlijke opmerking, die iedereen wel aanspreekt op een of andere manier, afkomstig is van een filosoof waar je niet al te gemakkelijk mee om moet springen. Nietzsche heeft hier wel degelijk een verdere betekenis mee bedoeld. Want als je zegt dat alles je sterker maakt wat je niet heeft gedood en je legt het loodje bij een griepje, dan ben je algauw het lachertje van de straat. Ik begon met die spreuk te worstelen toen ik naar Siena reed. Zou ik er wel tegen kunnen of was het weer een overmoedige daad? Ik weet nu nog niet of het me sterker heeft gemaakt, maar ik wil er niet nog eens komen.
Woensdag sta ik toch vroeg op ondanks dat ik mezelf wijs heb gemaakt om niet al te vroeg aan de klim naar de Gr.St.Bernhardpas te beginnen, maar zenuwen krijgen over het algemeen bij mij ruim baan, dus ik sta om half zeven naar de Mt.Blanc te kijken. Zwaar bewolkt en aan de andere kant een wat meer hoop gevende kleur. Het sputtert iets en ik besluit de regenkleding en daaronder warme kleren aan te trekken. Om half acht rij ik de weg op, ik heb nog geen beslissing genomen welke weg ik straks zal nemen. 10 km voor de tunnel begint moet ik beslissen of ik die neem of over de col van 2400 mrt ga Typisch Wim, op het laatst de beslissing nemen. Na 20 km is het zover. Ik zie een bord staan dat scooters met niet meer dan 50cc over de col moeten. Zo!, daar klets ik me straks wel uit en ik volg de autoweg van de tunnel. Bovendien is het 10 km korter, dat is nu wel beter want het begint steeds harder en kouder te regenen. Na 4 km komt de Galerij, een half open overdekking en rij je droog en hebt nog uitzicht ook. Maar dan komt het moment daar; de Douane en politie en weet ik wat nog meer, aan de Italiaanse kant. De Politie wuift me door en de douane ook maar dan staat er een slagboom over de weg en dat is stoppen. Maar voor ik in de gaten heb waarom, zie ik een bord met daarop €13.40 staan. Ik betaal gretig en rij, juichend die mooie verlichte en droge tunnel in die na een tijdje naar beneden loopt en ik gang ga maken. Nu alleen nog de hobbel met die Zwitsers over 6 km. Die zijn er niet, Zwitserland heeft als neutrale natie ook het Schengen akkoord getekend en dus de douane opgeheven en ik kan zo dat landje binnen rijden. Het heeft me niet sterker gemaakt en natuurlijk ook niet dood, maar wel ongelofelijk opgelucht. De rest van de dag door Zwitserland, ik wil weer Frankrijk in naar Pontarlier, kijk ik naar de lucht, kan ik de tomtom alweer gebruiken en als ik dat doe moet ik na 3 km weer stoppen om hem weer droog in te pakken want het komt dan weer met bakken uit de lucht. Het is een grauwe herfstdag, ik raak vermoeid, heb nog niet ontbeten en ook niet geluched en pas 1 kop koffie genuttigd toen ik opstond. Ga tanken en haal een beetje de schade in, maar de ellende met de regen verknalt veel. Ik raak koud over heel m’n lijf en besluit even door te rijden en naar een hotel uit te kijken. In Baume les Dames probeer ik er twee zonder resultaat en rij nog wat door, dan lijkt het alsof de hemel van al het water tegelijk af wil en wel boven mij. Ik red de tomtom en vind een hotel met warme douche in Villersexel, de een na laatste lettergreep van het dorp is voor mij overbodig op dit moment. Genoeg emoties voor vandaag. Straks ga ik rekenen, vandaag ben ik ondanks die enorme col en later nog een col naar 1050 mrt toch 320 km verder gekomen. Het is nu nog 66o km naar mijn eigen bed. Dat gaat lukken en het blijft die twee dagen droog maar niet veel meer, bovendien is het altijd die laatste dagen alleen maar km ’s maken. Als ik thuis ben staat de km-teller van deze reis op 6800 km. Ik voel me niet sterker geworden door alle belevenissen maar heb het idee gehad dat ik wel erg geleefd heb deze zes weken. Soms gierden de zenuwen door de keel, even later is er weer een ander feit die al je aandacht vereist. Ik heb het idee dat deze reis wellicht de mooiste is van de 7 reizen die ik met de scooter gedaan heb, maar de andere zou ik niet willen missen.
En dan de vraag; wat is je volgende reis? Wel, er ligt al een tijdje een uitnodiging om volgend jaar op 28 juni in Sarajevo te zijn, daar wordt een herdenking gehouden voor Frans Ferdinand en Sophia. Het is dan precies 100 jaar geleden dat Gavrilo Princip met 2 schoten de echtelieden op de hoek van de Appelkade en de Latijnse Brug doodschoot. Frans Ferdinand’s laatste woorden, een neef van Keizer Frans Joseph, waren: Sophie, blijf in leven, voor de kinderen. Gavrilo was verbaasd ze daar te zien, terwijl hij net de broodjeszaak van Schiller uitliep. Hij was te neer geslagen door het feit dat zijn 3 medestrijders na het werpen van een handgranaat, die door Frans Ferdinand uit de auto naar achteren was gegooid en mensen uit zijn gevolg in de 2e auto ernstig had verwond, waren gearresteerd. Hij zag de wagen achteruit rijden om te kunnen keren en aarzelde niet en sprong op de treeplank en deed zijn daad. Alle vier daders, misleid door de Servische geheime diens, waren minderjarig en konden niet ter dood worden veroordeeld. Er werd bij hun vonnis tot 20 jaar kerker onomwonden gezegd dat ze zullen rotten in hun cel. Dat is ook gebeurd, ze werden naar het fort in Terezin, Theresienstadt gebracht en Gavrilo overleed ten gevolge aan bot tbc als laatste van de 4. Hij haalde net het einde van de oorlog, waarvoor hij in feite het startschot had gegeven, in 1918 niet. Ik heb zijn cel in het nu voormalig concentratie kamp op zijn 90e sterfdag bezocht en een klein bosje bloemen in zijn cel gelegd.
Dus bij leven en welzijn zal ik daar in Sarajevo zijn. In het museum dat aan dat bezoek van het echtpaar in 1914 is geweid en gevestigd is in die voormalige bakkerij van Schiller, vroeg men mij of ik historicus was toen ik allerlei aanvullende vragen had en ook vroeg naar de stoeptegel met de symbolische voetafdruk van Gavrilo die jaren op de plek lag waar hij stond tijdens die wereldschokkende daad. Hij lag pal achter me in het museum. Dat heb ik wel vaker, terwijl ik er bijna boven op sta zie ik het niet. Dan moet ik om mezelf lachen, en daar word ik sterker van.
Giesbeek 5 juli 2013.