Sarajevo

Dinsdag 24 juni
Naar Sarajevo is het ongeveer 130km rijden en naar blijkt door weer redelijk bebost en heuvelachtig gebied. Onderweg kom ik tot de ontdekking dat ik mijn ACSI identiteit kaart vergeten heb terug te vragen maar dat had die Gasprom gast ook zelf moeten geven toen ik de rekening voldeed maar die gast sprak alleen Bosnisch of zo en dat is niet handig als je een benzinestation en een hotel runt mraa ook nog een supermarkt en busstation. Bovendien kon zijn eega of wat er voor door moet gaan niets anders doen dan die Russische grieten alleen maar kunnen: Blond zijn en een belachelijk pront voorkomen hebben. Goed, wanneer ik terechtkom op de weg van Mostar naar Sarajevo begint een zeer lange 9% steile helling. Gelukkig gaat het aan de klim kant met 2 banen omhoog, dus geen last van geïrriteerde Bosniërs die vanwege het lange wachten voor ze je kunnen passeren, scherp snijden of andere gekke dingen doen. Meestal omdat ze niet goed kunnen rijden maar ook omdat zij, die veel meer zijn dan jij op je scootertje, zich moeten schikken naar de minste partij. Dat ligt gevoelig op de Balkan.
Ik kom aan de goede kant van Sarajevo binnen en ben direct bij de camping in Ilidza, zet de tent op en vertrek naar Sarajevo. Eerst maar eens even naar het museum op de plek van de aanslag in 1914. Ik zet de scooter in een zijstraatje en loop naar binnen. Nee, er is nog niet bekend wat het programma is voor zaterdag. Ja, er is bij de kathedraal een foto overzicht, maar we hebben die foto’s al jarenlang kunnen zien, zoveel zijn het er niet. Ik wandel de Carsija over, het lijkt dan net of je in Istanbul loopt, dezelfde winkeltjes en dezelfde moskeeën met minaretten. Er is vanavond voetbal op tv en dan moet ik plannen of ik dat in Ilidza of hier in Sarajevo wil zien. Bovendien wil ik het huis vinden waar Gavrilo woonde bij, wat later zijn vriend wordt, Danilo Ilic. Die woonde met zijn moeder in de Oprkanjstraat 3 en die heet nu weer zo, heeft ten tijde van Tito de Danilo Ilic straat geheten maar in 1993 is het weer de oude naam geworden. Ik vind het op de plek waar ik het ongeveer verwachtte, helemaal herbouwd maar het staat nog steeds op loopafstand van de plek van de aanslag. Nu besluit ik naar de kapel op het St.Mark begraafplaats te gaan zoeken. Daarover bestaan wat wilde verhalen, het zou nauwelijks te vinden zijn en als je het al vond dan trof je zeer vijandige omstanders, zwervers, de slager aan de overzijde zou schapenkoppen over de afrastering gooien etc. Dat laatste zou een grote verspilling zijn van wat door moslims als een lekkernij wordt gezien. Maar als ik terug ben bij de scooter mis ik mijn helm, die onder de zitplaats is vastgemaakt en alleen door de sluiting kapot te knippen kan worden meegenomen, maar dan heb je niets meer aan die mooie sluiting. Dat is exact wat ze hebben gedaan. Het lijkt wel of ik in een soort rollercoaster terecht ben gekomen wat betreft gebeurtenissen. Eerst maar de politie, want ik heb niet voor niets een reisverzekering. Daar is niemand die een andere taal spreekt en van mij wordt verwacht dat ik met een Bosniër op de proppen kom die zowel mijn als hun taal spreekt. Ik begin te lachen, maar dat is niet de bedoeling want het gaat om een crimineel feit. Ik probeer op wat luide toon hen duidelijk te maken dat ik alleen een soort Proces Verbaal, weet u wel, wil hebben zodat de verzekering mij uit gaat betalen. Enfin, er komt een rechercheur van boven af en die neemt mij mee en alles wordt opgeschreven, of ik 2 uur later terug wil komen en alles ga ondertekenen en dan ligt er ook een afschrift voor mij. Doe ik, en ga op zoek naar de begraafplaats. Als ik op de goede weg, de Ali Pasina rij zie ik op een gegeven moment alleen maar begraafplaatsen, dat klopt en dus zit ik goed, volgens mij zie ik ook al de kapel voor de helden van Vidovdan, zoals ze heetten, omdat de aanslag gepleegd werd op de nationale feestdag van de Serven, de 28e juni, toen ze de slag op het merelveld verloren van de Ottomanen zoals de Turken toen nog genoemd werden. Ik draai en keer en rij wat tegen de richting in, maar al die begraafplaatsen zijn op hellingen gebouwd, maar ik kom er, alleen zit het hek dicht maar het kan geopend worden. Ik loop er heen, het kan niet anders dn juist zijn. Ik vertaal de namen uit het cyrillisch en herken die van Princip en Cabrinovic, de rest even later ook. Ik zit goed, de rode kruisen op de muren kwamen al heel vertrouwd voor. Ik kalmeer wat. Denk na wat te doen sta een minuut stil uit respect voor hen die daar nu gezamenlijk liggen begraven na 1921. Ik besluit bloemen neer te leggen en zie een stalletje aan de overkant van de weg. 6 rode rozen voor de 6 aanslagplegers, ik regel een vaasje water want ze moeten minstens mee tot zaterdag en laat er mijn visitekaartje eraan nieten en plaats het bij hun gedenksteen, maak met de tijdontspanner een paar foto’s. Dan verschijnt er een Amerikaansen radioreportage ploeg en de presentator wil in de eerste plaats weten of ik Engels spreek en zo ja of hij wat vragen mag stellen over deze plek. Ze zijn dus bij de goede persoon. Ik geef ze hapklaren quote en verhalen ook wat ik de vorige dagen gezien gesproken en beleefd heb. ‘Dus eigenlijk vindt u dat deze mensen niet fout waren, als u zo begrijpend over hen praat’ zei de interviewer samenvattend. Toen ging ik helemaal vol uit op het orgel. “Deze mensen hebben zich opgeofferd opdat de bevolking recht kreeg op dingen waar anderen in dat Keizerrijk wel over beschikten en zij een miserabel leven leidden, met slechte gezondheid, geen geld en vaak ziek door slechte voeding, toch wisten dat opleiding noodzakelijk was’, enz. enz. Ik moest mijn naam spellen, ze hadden voldoende voor een sfeerreportage. Ik ging de verklaring ophalen maar mocht met de scooter die minuut die dat kostte niet op een parkeerplaats van de politie staan. Mag ik wel zonder helm rijden?, vroeg ik boos, Ja, dat mocht. Na getekend te hebben ging ik de Carsija, bazaar, maar weer in en wilde voetbal kijken maar dat moest dan op een plein waar verveelde jongeren dampen vieze lucht uitbliezen van even zovele nargila’s oftewel waterpijpen, maar bier kon ik er niet krijgen, slecht voorde gezondheid denk ik. Toen maar de ene helft ergens anders gezien en in de rust naar Ilidza gereden waar een leuk restaurantje is aan het water. Na afloop heerlijk naast de tent tot rust gekomen.
De volgende dag op helmenjacht, dat had ik gisteren ook al even gedaan, een taxichauffeur wilde me wel naar een winkel rijden, follow me, maar een collega zei dat ik beter in de auto mee kon gaan omdat anders de politie etc. Nee, zei ik dat doen we niet en ik rij achter hem aan, met taxichauffeurs moet je altijd een of meer zetten vooruit denken. Toen we er eindelijk waren wilde hij geld zien, maar de winkel was gesloten en hij hield het andere verkeer op dus liet ik al het losse geld zien dat ik had, nee, dat was geen 10 mark die hij wilde. Ik zei dat het alles was wat ik had, neem het nu maar zei ik, veel te vrolijk omdat hij klem zat. Hij pakte het aan en ik stond voor een dichte zaak, maar die zou ik wel terug kunnen vinden morgen. Wat jongens vertellen me bij het restaurant aan het water dat er bij de Gasprom, die zie je overal opduiken, een motorzaak is. Daar slaag ik uiteindelijk voor een niet al te dure helm. Ze zeiden er nog net niet bij dat ik er niet mee moest vallen. Dan is er nog een akkefietje dat ik geregeld wil hebben voor ik vertrek, want het wordt weer een eenzame en verlaten reis door Bosnië en Monte Negro, heb ik op de kaart gezien. Er moet een nieuwe achterband komen. Dat is in dit soort landen niet moeilijk, het barst er van de Vulkanisers, zoals ze hier heten. Ik stop er bij een en hij gaat bellen voor de juiste maat. Over 5 minuten heb ik er een, zegt hij. We spreken een prijs af en hij vertrekt en is inderdaad snel terug, maar dan beginnen de problemen. De knalpot moet eraf om het wiel er af te krijgen maar met geen mogelijkheid kan hij de bout losdraaien. Alles wordt geprobeerd maar tevergeefs. Dan maar de slijptol, ik ben benieuwd hoe hij de boel dal weer vast wil krijgen, maar het zijn gisse knapen in dit deel van de wereld. Eerst de nieuw band erom en het wiel weer vastgezet, maar nu. Hij oppert wat ik al zag aankomen. Lassen die hap, dat wordt dan ook gedaan, eerst heel dunnetjes maar ik zeg, over een jaar moet er toch weer geslepen worden dus zet lekker stevig vast. Dat gebeurt en nu ben ik klaar voor wat hoognodige nieuwe avonturen. De jongen in de Yamahawinkel waar ik de helm kocht zei: Denk er aan daar in Monte Negro zijn veel bergen. Ik keek hem aan en zei eerst niets. En hier dan? Vroeg ik. Daar meer, zei hij maar dat leek me vreemd want Bosnië is vele malen groter dan Monte Nero en hier zie je nu nog soms de sneeuw op de bergen liggen. En Crne Gore betekend in het Italiaans echt Monte Negro dus Zwarte Bergen, dus waarom die waarschuwing.